کد مطلب:107055 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:156

[صفحه 713]

قلعه: كوچ كردن، حظوه: سود، منفعت، راقه: باعث شگفت شد، او را خیره كرد، كمه: كوری مادرزاد، اشجان: گرفتاریهای مهم، رقص: جوشش، نگرانی، ابهران: دو رگ مربوط به قلب، اكدی: كم فایده، ابلاس: نومیدی از رحمت، (ای مردم كالای دنیا گیاه خشك و وباآور است، پس دوری كنید از چراگاهی كه رفتن از آنجا سودمندتر از ماندن در آنجاست، و اندك خوراكی آن پاكیزه تر از دارایی آن است، و برای هر كه دارایی زیاد در دنیا جمع كند، تنگدستی مقرر شده، و هر كه بی نیاز از آن باشد، كمك به آسایش او شده است و چشمان كسی را كه زینت دنیا خیره اش كرده كور مادرزاد ساخته است و هر كس دوستی آن را پیشه كند، خاطرش را پریشان سازد، كه آن را پریشانیها اعماق قلبش را بیازارد، هدفی او را به حدی غمگین سازد كه راه خشم او را گرفته، و او را در بیابانی اندازد در حالی كه رگهای دلش قطع شده و بر خدا نابودی اش و بر یارانش انداختن او آسان می باشد. مومن با چشم عبرت به دنیا می نگرد، و به اندازه ی نیازمندی شكم، غذا به دست می آورد، و با گوش خشم و دشمنی می شنود، اگر گفته شود كه فلانی بی نیاز شد، گفته می شود فقیر شد!! و اگر به هستی اش شاد باشند به نیستی اش غمگین

شوند! این است حال انسان در دنیا در حالی كه هنوز نیامده است آن روزی كه ناامید می گردند). در این بخش از سخنان امام (ع) دو فایده است: یكی آن كه امام به وسیله ی چند چیز از دنیا برحذر داشته است: 1- كالای دنیا گیاهی خشك و وباآور، یعنی كشنده است، كلمه: (حطام) را برای كالای دنیا- به دلیل زودگذر بودن و بی فایده بودنش- استعاره آورده است، همانطوری كه خدای متعال فرموده است: انما مثل الحیوه الدنیا كماء انزلناه من السماء و وباآور بودنش، مستلزم آن است كه اندوختن و توجه به گرد آوردن آن، باعث هلاكت اخروی شود، و از این رو امام دستور به دور شدن از آن یعنی از چریدن و یا محل چراندن (دنیا) فرموده است. 2- رفتن و كوچ كردن از آنجا مفیدتر از ماندن است، به دلیل این كه لازمه ی دل بستن و آرامش در آن، شقاوت و بدبختی در آخرت است. 3- اكتفا كردن بر اندك خوراكی از زندگی دنیا، پاكیزه تر از دارایی است، از آن رو كه مالداری در دنیا باعث بدبختی در آخرت است. پس اكتفا كردن به مقدار ضرورت پاكتر و سالمتر است تا گرفتاریهای آن. 4- برای آن كه در دنیا دارایی زیاد جمع كند، تنگدستی مقرر شده است- اما در دنیا چنین است، زیرا هر زیادتی در دنیا نیاز به دیگری را

می طلبد، از این رو است كه بیشترین نیاز را در دنیا سلاطین دارند و بعد از آنها پایین تر از ایشان با اختلاف درجه ی مالداری در دنیا، و اما در آخرت، بیچاره است، چون كسی كه در دنیا دارایی زیاد داشته به جای صفات نیك و فضایل، سرگرم به مال و دارایی بوده است. 5- و هر كه با زهد و كناره گیری از دنیا، بی نیازی از آن پیدا كند، از طرف خداوند به آسایشش كمك شده است. 6- براستی كسی را كه زینت دنیا به خود جلب كرده و در نتیجه دلباخته ی دنیا شده دنیا او را نسبت به عالم بعد یعنی احوال آخرت كور مادرزاد نموده است. كلمه ی: كمه (كور مادرزاد) را برای نابینایی عقل و عدم بصیرت نسبت به عبرت گرفتن از دنیا استعاره آورده است، زیرا این حالت از كوری چشم بدتر است، همانطوری كه خدای متعال فرموده است: فانها لا تعمی الابصار و لكن تعمی القلوب التی فی الصدور. 7- و هر كه دوستی دنیا را پیشه كند، قلبش، پر از غم و اندوه و پریشانی گردد، به خاطر آن چیزهایی كه نتوانسته به دست آورد، و یا از دستش رفته است. كلمه ی رقص (زیر و رو شدن) را برای پشت سر هم آمدن غمها و پریشانیها و نگرانیها تا آنجا كه قلبش را فراگیرد استعاره آورده است، و این كنایه است از مردن، و در بی

ابان انداختن كنایه است از دفن كردن او، و كلمات: منقطعا و هینا حال می باشند. فایده ی دوم- آن است كه امام (ع) ویژگیهای مومن را در ارتباط با دنیا بیان كرده است: 1- مومن به چشم عبرت به دنیا می نگرد تا از آن پند گیرد، و این همان هدفی است كه برای آن آفریده شده است. 2- و از دنیا به اندازه ی قوت لازم و ضرورت بسنده می كند، كنایه از این كه جز به مقدار حاجت و ضرورت از خوردنیهای دنیا نمی خورد. 3- با گوش خشم و دشمنی می شنود، كنیه از دشمنی با دنیاست كه به مدح دنیا گوش فرا نمی دهد بلكه عیبهای او را می شنود. مقصود از جمله ی ان قیل اثری... الفناء آن است كه انسان در دنیا ناكام و تیره روز است با این كه چیزدار است چون به دنبال آن تنگدستی و بی چیزی است، و اگر به هستی دوستی، دلخوش است، اندوهی به دنبال دارد. و این مطلب در وصف حالت انسان در دنیا مربوط به فایده ی اول و مكمل است و صفت مومن در اینجا معترضه است. و عبارت: هذا و لم یاتهم یعنی: این گرفتاری (در دنیا) برای آنها است با این كه هنوز روز قیامت نیامده روزی كه از سختی عذابش آنان از رحمت خدا ناامید می گردند.

صفحه 713.